Rezonans magnetyczny to jedno z najnowocześniejszych i najdokładniejszych badań obrazowych, jakie oferuje współczesna medycyna. Możemy z jego pomocą zaglądać w głąb ludzkiego ciała bez konieczności ingerencji chirurgicznej, bez promieniowania jonizującego i z niezwykle wysoką precyzją. Mimo że rezonans to badanie nieinwazyjne i z pozoru proste, wciąż budzi wiele pytań, obaw i mitów. Jednym z częściej pojawiających się dylematów wśród pacjentów jest pytanie – czy do rezonansu trzeba być na czczo? Odpowiedź, jak to często bywa w medycynie, brzmi: „to zależy”.
Czym właściwie jest rezonans magnetyczny?
Aby zrozumieć, dlaczego kwestia bycia na czczo może być istotna, warto najpierw przyjrzeć się, na czym polega samo badanie. Rezonans magnetyczny, czyli MRI, wykorzystuje silne pole magnetyczne oraz fale radiowe do tworzenia obrazów wnętrza ciała. W przeciwieństwie do tomografii komputerowej czy zdjęcia rentgenowskiego, rezonans nie opiera się na promieniowaniu rentgenowskim. Z tego względu jest uznawany za bezpieczniejszy i może być stosowany nawet u kobiet w ciąży (po pierwszym trymestrze) oraz dzieci. Badanie trwa zwykle od kilkunastu minut do ponad godziny, w zależności od obszaru ciała i stopnia skomplikowania. Pacjent leży nieruchomo w wąskim tunelu aparatu, co może być wyzwaniem dla osób z klaustrofobią. Podczas rezonansu często wykorzystywany jest tzw. kontrast – specjalna substancja podawana dożylnie, która poprawia widoczność niektórych struktur anatomicznych.
Czy rezonans zawsze wymaga bycia na czczo?
Nie każdy rezonans magnetyczny wymaga przygotowania w postaci bycia na czczo. W wielu przypadkach nie ma potrzeby ograniczania jedzenia i picia przed badaniem, szczególnie gdy nie planuje się podania kontrastu. Jeśli badanie dotyczy np. stawów, kręgosłupa czy mózgu, zazwyczaj pacjent może normalnie jeść i pić, chyba że lekarz zaleci inaczej. Sytuacja wygląda nieco inaczej, gdy w grę wchodzi rezonans z kontrastem. Wtedy zalecenie bycia na czczo może się pojawić. Powodem jest możliwość wystąpienia nudności lub wymiotów, które choć rzadkie, mogą być efektem ubocznym podania środka kontrastowego. Pusta żołądek zmniejsza ryzyko tego rodzaju reakcji i zwiększa komfort pacjenta. W takich przypadkach zazwyczaj zaleca się powstrzymanie się od jedzenia na około 4 do 6 godzin przed badaniem, choć dokładne wytyczne mogą się różnić w zależności od ośrodka diagnostycznego.
Co z napojami? Czy można pić wodę przed badaniem?
To również kwestia, która budzi wątpliwości. W przypadku rezonansu bez kontrastu nie ma przeciwwskazań do picia wody, a nawet jest to zalecane – dobrze nawodniony organizm lepiej reaguje na stres i łatwiej znosi dłuższe przebywanie w jednej pozycji. Przy rezonansie z kontrastem najczęściej można pić wodę aż do momentu badania, ale trzeba unikać napojów mlecznych, gazowanych, a także kofeiny. Woda wspomaga również szybsze wydalanie kontrastu z organizmu po zakończeniu rezonansu.
Dlaczego lekarz może zalecić bycie na czczo nawet bez kontrastu?
Zdarzają się sytuacje, w których lekarz prowadzący może poprosić o pozostanie na czczo nawet wtedy, gdy kontrast nie jest planowany. Może to wynikać z indywidualnych uwarunkowań zdrowotnych pacjenta, np. skłonności do refluksu, nudności lub wcześniejszych doświadczeń z badaniami obrazowymi. Również niektóre badania jamy brzusznej mogą wymagać pustego żołądka, aby obrazy były czytelniejsze i nieprzesłonięte przez treści pokarmowe.
Jak przygotować się do rezonansu magnetycznego?
Niezależnie od tego, czy trzeba być na czczo, zawsze warto przygotować się mentalnie i fizycznie do badania. Dzień wcześniej warto unikać ciężkostrawnych posiłków oraz alkoholu. W dniu badania najlepiej przyjść w luźnym, wygodnym ubraniu bez metalowych elementów. Przed wejściem do pomieszczenia z aparatem rezonansu konieczne będzie zdjęcie wszelkich metalowych przedmiotów – biżuterii, zegarków, pasków, a także protez dentystycznych czy aparatów słuchowych, jeśli są niewłaściwie zabezpieczone.
Czy musisz być na czczo przed rezonansem?
Ostateczna odpowiedź na to pytanie zależy od rodzaju badania, użycia kontrastu oraz indywidualnych wskazań lekarza. W większości przypadków rezonans bez kontrastu nie wymaga bycia na czczo. Jeśli jednak planowane jest podanie środka kontrastowego, zazwyczaj zaleca się niejedzenie przez kilka godzin przed badaniem. Pamiętaj jednak, że każda sytuacja jest inna, dlatego zawsze warto skonsultować się z placówką, w której odbędzie się badanie, i zastosować się do przekazanych wytycznych. Świadomość, jak się przygotować, to pierwszy krok do spokojnego i skutecznego rezonansu.