Nie trzeba być sportowcem, ani nawet być specjalnie aktywnym fizycznie, żeby nabawić się kontuzji, która znacząco wpłynie na komfort naszego życia – urazy stawów mogą przydarzyć się każdemu, również podczas wykonywania codziennych czynności.
Czytasz ten tekst bo podejrzewasz u siebie uraz stawu? Możesz być spokojnym – leczenie kontuzji tego typu jest skuteczne! Poniżej dzielimy się najważniejszymi informacjami z zakresu diagnozowania i rehabilitacji skręceń i zwichnięć – pamiętaj jednak, żeby skonsultować się z lekarzem, który poprowadzi Twoje leczenie!
Skręcenie, czy zwichnięcie?
W leczeniu urazów stawów bardzo istotnym elementem jest diagnostyka urazu – to od jego typu będzie zależało zarówno leczenia, jak i późniejsza rehabilitacja. Dwa najpopularniejsze typy to zwichnięcie i skręcenie. Można je łatwo ze sobą pomylić:
Zwichnięcie jest typem urazu, w którym kość zostaje przesunięta z naturalnego położenia w stawie. Skręcenie za to jest urazem, w którym staw ulega nadmiernemu naciągnięciu. Jeśli chcemy jeden uraz od drugiego, powinniśmy zacząć od rozpoznania okoliczności, w których doszło do urazu i objawom, które mu towarzyszą.
Okoliczności urazu
Rozważania czy mamy do czynienia ze zwichnięciem czy skręceniem warto rozpocząć od rozpoznania sytuacji, w której pojawiła się kontuzja.
Zwichnięcie jest domeną sportowców, a szczególnie popularne są w sportach kontaktowych, czyli takich, w których zawodnik ma pośredni lub bezpośredni kontakt z drugim zawodnikiem. Zaliczają się do nich wszystkie sporty walki czy gry drużynowe, takie jak piłka nożna, hokej czy koszykówka. Poza sportami kontaktowymi zwichnięcia często będą zdarzały się na stokach narciarskich, kortach tenisowych czy siłowniach. Nie oznacza to oczywiście, że do tego typu urazów nie może dojść w innych, pozasportowych sytuacjach.
W uprawianie sportu wpisane są kontuzje, dlatego sportowcy równie często będą zmagali się ze skręceniami. Na skręcenia szczególnie narażone będą wszyscy uprawiający sporty, które mocno angażują stawy skokowe i kolanowe, które najczęściej ulegają kontuzjom – lekkoatleci, piłkarze ręczni i nożni, koszykarze i siatkarze. Skręceniami często będzie się kończyła zarówno profesjonalna, jak i rekreacyjna jazda na łyżwach i rolkach. Do skręceń częściej dochodzi w zwyczajnych sytuacjach, kiedy “źle staniemy”.
Zawodnicy sportów walki powinni się spodziewać zarówno zwichnięć, jak i skręceń. Podobnie będzie w przypadku wypadków komunikacyjnych i upadków.
Jak objawiają się zwichnięcia i skręcenia?
Objawy obu urazów są podobne – są jednak pewne różnice, które mogą nas zaprowadzić na to, z którym mamy do czynienia. Obu typom urazów będzie towarzyszył ból, jednak w przypadku zwichnięcia zazwyczaj będzie silniejszy od tego, który wystąpi przy okazji skręcenia. Przy jednym, jak i przy drugim może dojść również do zaczerwienienia i obrzęku, czyli widocznego uwypuklenia w okolicy kontuzjowanego stawu, które będzie miękkie i elastyczne w dotyku. Przy skręceniu jednak zauważymy znaczną trudność w poruszaniu się i podpieraniu na kontuzjowanej kończynie, a przy zwichnięciu kompletnie stracimy możliwość poruszania nią.
Dalsza diagnostyka
Zwykle ocena objawów klinicznych i wywiad pozwalają na postawienie diagnozy przez lekarza. Zdarza się jednak, że objawy nie są na tyle wyraźne, lub podejrzewa się, że w wyniku urazu mogło dojść do poważniejszych uszkodzeń – wtedy lekarz zaleca wykonanie dodatkowych badań diagnostycznych, takich jak zdjęcie rentgenowskie. Wyklucza się wtedy uszkodzenia kości takie jak złamania i przemieszczenia. Gdy zachodzi podejrzenie uszkodzenia więzadeł lub torebek stawowych, konieczne będzie wykonanie dodatkowego badania rezonansu magnetycznego (MRI) lub tomografii komputerowej (CT).
Rehabilitacja urazów stawów – sprawny powrót do zdrowia
Rehabilitacja jest konieczna, by stawy wróciły do pełni zdrowia. Zależnie od tego, czy mamy do czynienia ze zwichnięciem czy skręceniem będziemy mogli użyć krio lub termoterapii, jako pierwszej formy rehabilitacji, bezpośrednio po wystąpieniu urazu, która jednocześnie pomoże uporać się z bólem. Krioterapia w przypadku zwichnięć pomoże złagodzić obrzęk wokół stawu, a termoterapia zwiększy przepływ krwi. Na rynku jest dostępnych wiele preparatów do krio i termoterapii, jednak w ramach pierwszej ulgi w bólu dobrze sprawdzi się kawałek lodu owinięty w ścierkę, lub termofor zrobiony samodzielnie z butelki z ciepłą wodą.
Niezależnie od typu urazu, początkowa faza rehabilitacji zakłada unikanie obciążania stawu oraz ograniczenie jego ruchomości. W przypadku lżejszych urazów okres ten będzie wynosił 2-3 dni, w przypadku poważniejszych może wydłużyć się nawet do tygodni. Po tym czasie należy stopniowo zwiększać zarówno obciążenie, jak i zakres ruchu rehabilitowanego stawu. W przypadku zwichnięć może się okazać, że konieczne będzie założenie specjalnego opatrunku lub ortezy, które pomogą w stabilizacji i ochronią przed kolejnymi uszkodzeniami.
Skuteczna rehabilitacja nie obejdzie się bez ćwiczeń wzmacniających, a w przypadku skręceń – również rozciągających. Silnie i ruchome mięśnie wokół uszkodzone stawu stabilizują go i zapobiegają kolejnym urazom. Ćwiczenia te pomoże dobrać fizjoterapeuta lub lekarz rehabilitacji.
Należy pamiętać, że w przypadku urazów stawów lekarze udzielając pomocy i wyznaczając tok leczenia wykonują jedynie małą część pracy związanej z powrotem do zdrowia uszkodzonego stawu. Większość tej pracy spoczywa na pacjencie i polega na dyscyplinie rehabilitacyjnej i stopniowemu, rozsądnemu zwiększaniu obciążeń na kontuzjowane stawy.